کد مطلب:35325 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » اعتقادات

آيا خداجوئي و خدا طلبي هم فطري انسان است يا فقط خداشناسي فطري انسان است؟

براي پاسخ به اين سئوال مي‎گوييم: طلب دو قسم است, يكي طلب برخاسته از تلقين, تقليد, عادت, رسوم, فرهنگ ها و سنن مردمي و ديگري طلب فطري.

اگر طلب فطري باشد, مسبوق به شهود واقعيت است و طالب فطري, اولا با علم شهودي حقيقتي را آگاه مي شود, ثانيا جستجو مي كند تا آن را بيابد و يافته خود را بر معلوم خويش تطبيق كند؛ لذا گفته اند: كلمه «إلا» در «لا إله إلا الله» به معناي غير است و اين مجموعه يك جمله است. يعني خدايي غير از الله كه دلپذير و مقبول و معقول است, نيست؛ وجود «الله» اثبات و برهان نمي خواهد, فقط بايد غير او را نفي كرد, نه اين كه كلمه «لا إله إلا الله» دو جمله باشد كه يكي نفي كند و ديگري اثبات, به طوري كه انسان بعد از شناخت مطلوب واقعي, شرك را نفي و توحيد را اثبات كند واز قبل لوح دل او نانوشته باشد و بعد از نفي شرك و اثبات توحيد, توحيد را به دل راه دهد و از ورود شرك به دل مانع شود. پس معني «لا إله إلا الله» اين است كه غير از «الله» كه معقول و مقبول و مفطور عليه و ثابت است, هيچ موجودي صلاحيت الوهيت نخواهد داشت.

اگر انسان طالب خداست, چون طالب مجهول مطلق نيست, پس مطلوب وجود دارد, او را مي شناسد, اين موجود معروف را طلب مي كند و با رسيدن به آن مطلوب معروف, به طرب مي رسد.

اما اگر طلب برخاسته از تلقين, تقليد, فرهنگ و سنن و عادت باشد ممكن است, طلب صادق باشد و ممكن است كاذب باشد؛ چنين طالبي ممكن است به مقصد برسد و ممكن است نرسد؛ با تلقين ممكن است كسي را طالب باطل و حرام كنند و يا طالب حق و مباح, و اين انسان هم بر اساس آن تلقين چيزي را طلب كند. لذا طلب تلقيني گاهي مطلوبش واقعي و گاهي سراب است, گاهي ممكن است به مقصد برسد و گاهي به مقصد نرسد؛ زيرا اگر مطلوب سراب و باطل است واقعيتي ندارد تا انسان به آن برسد.

بنابراين, طلب فطري, از آن ناحيه كه طلب واقعي است, مسبوق به شهود و شناخت آن واقع و حق است و طالب بعد از شهود و شناخت حق, براي رسيدن به آن تلاش و كوشش مي كند و با رسيدن به آن آرامش پيدا مي كند, اما طلب تلقيني لزوما چنين نيست؛ زيرا ممكن است متعلق تلقين, باطل بوده باشد يا چنين طلب تلقيني يا تقليدي از رسيدن به چيزي منفك باشد. نظير سراب كه چيزي نيست تا طالب به آن برسد و يا اگر به چيزي رسيد, مايه طمأنينه روح نباشد؛ زيرا مطلوب واقعي روح نبوده و وجود آن سهمي در تأمين نياز روحي ندارد.

---

: آية الله جوادي آملي
تفسير موضوعي قرآن ج 12 (فطرت در قرآن)